O zespole metabolicznym coraz częściej mówi się w przestrzeni publicznej zwłaszcza w towarzystwie tematu otyłości. Dowiedzmy się zatem, czym jest zespół metaboliczny, kiedy się pojawia oraz jakie są metody terapii.
Zespół metaboliczny – nowa definicja
Na podstawie szeregu dostępnych danych i postępu osiągniętego w rozumieniu składowych zespołu metabolicznego, w 2022 roku grupa ekspertów opublikowała stanowisko na ten temat, uwzględniające kryteria rozpoznania zespołu metabolicznego.
Chorego, u którego rozpoznano zespół metaboliczny, należy również traktować jako osobę z grupy wysokiego ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.
Na zespół metaboliczny składa się występowanie u pacjenta otyłości, a także dwóch z trzech kryteriów, jakimi są zaburzenia:
- gospodarki węglowodanowej (cukrzyca lub stan przedcukrzycowy),
- podwyższone stężenie cholesterolu nie-HDL lub już stosowane leczenie hipolipemizujące,
- wysokie prawidłowe ciśnienie tętnicze lub nadciśnienie.
Kryteria rozpoznania zespołu metabolicznego
Nadrzędnym kryterium jest występowanie u pacjenta nadmiernej masy ciała. Definiowana jest ona jako otyłość (BMI ≥30 kg/m2) lub otyłość brzuszna – obwód talii wynoszący u kobiet powyżej 88 cm lub powyżej 102 cm u mężczyzn.
Dodatkowo należy stwierdzić 2 z 3 podanych czynników:
- występowanie stężenia glukozy na czczo ≥ 100 mg/dl lub ≥ 140 mg/dl po 2h w doustnym teście obciążenia glukozą / wynik hemoglobiny glikowanej wynoszący ≥ 5,7% / stosowanie leczenia hipoglikemizującego (cukrzyca rozpoznana już wcześniej)
- stężenie cholesterolu nie-HDL ≥ 130 mg/dl / stosowanie leczenia hipolipemizującego,
- ciśnienie tętnicze ≥ 130 i/lub 85 mm Hg zanotowane podczas pomiaru gabinetowego lub ≥ 130 i/lub 80 mm Hg w ramach pomiarów domowych / stosowanie leczenia hipotensyjnego (nadciśnienie rozpoznane już wcześniej).
Terapia zespołu metabolicznego
W związku z tym, że podstawową składową zespołu metabolicznego jest otyłość, terapia skupia się wokół zapobiegania dalszym przyrostom masy ciała (w pierwszej kolejności), a następnie jej zmniejszenia. Jeśli jest taka potrzeba, mogą zostać wdrożone farmakologiczne metody leczenia otyłości, którym zawsze powinny towarzyszyć zmiany o charakterze niefarmakologicznym – poprawa nawyków żywieniowych, wdrożenie regularnej aktywności fizycznej, dbałość o sen, odrzucenie używek (palenie tytoniu, spożywanie alkoholu).
Dodatkowo konieczne może być wdrożenie leczenia hipotensyjnego oraz hipoglikemizującego. Ostateczny kształt takiej terapii w dużej mierze będzie zależał od dotychczasowych wyników chorego i jego stanu zdrowia, obecności innych chorób czy konkretnych stanów fizjologicznych, które mogą dodatkowo wpływać na stan chorego (np. ciąża). W wielu przypadkach, zwłaszcza występowania u pacjenta niewielkich nieprawidłowości w funkcjonowaniu gospodarki węglowodanowej czy lipidowej, sama redukcja masy ciała i zmiana stylu życia może pozwolić wyrównać te parametry.
Zespół metaboliczny a choroby rzadkie
W przebiegu niektórych chorób rzadkich, takich jak chociażby zespół Pradera-Williego, pojawia się otyłość, której mogą towarzyszyć również inne powikłania metaboliczne, w tym opisywany w tym tekście zespół metaboliczny.
Schorzenia rzadkie są problematyczne w diagnostyce ze względu na swoją mozaikową naturę, co oznacza, że ich pełen obraz jest możliwy do zobaczenia dopiero wtedy, gdy połączymy ze sobą rozmaite objawy pochodzące z wielu układów i narządów. Z tego powodu pacjenci przez wiele lat mogą bezskutecznie poszukiwać właściwej diagnozy, będąc przy tym leczeni wyłącznie objawowo.
Fundacja Saventic powstała po to, by zwiększać świadomość społeczną na temat istnienia schorzeń rzadkich, ale również pomagać tym, którzy z taką chorobą mogą się zmagać, jednocześnie nie będąc tego świadomymi. Jeśli podejrzewasz u siebie, kogoś bliskiego lub Twojego pacjenta taką chorobę rzadką, koniecznie zajrzyj na stronę internetową Fundacji i dowiedz się więcej o tej bezpłatnej pomocy diagnostycznej.