Początek Dynastii Jin
Epoka Trzech Królestw zakończyła się wchłonięciem przez królestwo Wei królestw Shu i Wu. A historia królestwa Wei kończy się z chwilą, gdy w 265 roku Sima Yan, główny doradca państwa, organizuje przewrót i zakłada własną dynastię Jin. Sima Yan wywodził się z Dżurdżenów, ludu z obszarów dzisiejszego pogranicza Chin i Korei. Przewagą Durdżenów nad Chińczykami w tamtym czasie była armia, składająca się głównie z jazdy, w której zarówno jeźdźcy jak i konie chronieni byli znakomitymi zbrojami płytkowymi, które nie krępowały ruchów, co z kolei pozwalało Dżurdżenom wykorzystywać w pełni niezwykłe umiejętnosci w zakresie jazdy konnej, jak i z całą swobodą wykorzystywać broń taką jak miecze, żelazne maczugi i łuki. Dżurdżeni stawali na przeciw chińskiej piechoty dosiadając koni połączonych ze sobą żelaznymi łańcuchami i w ten sposób dosłownie “kosili” zastępy przeciwnika.
Dżurdżeński “rycerz” i jego wierzchowiec
Chiny podówczas, po okresie licznych, wyniszczających wojen, znajdowały się w opłakanym stanie i w takim też miały pozostać przez następne stulecia.
Dżurdżeński piechur
Sima Yan, który ogłosił się cesarzem i nadał sobie imię WuDi, zapisał się w historii jako niezwykle nieudolny i beztroski władca. Wedle tradycji miał przedkładać zabawy w swoim liczącym 10 tysięcy kobiet haremie nad sprawy państwowe. Jego nieliczne próby reform, w tym pierwsze w Chinach regulacje prawne, były zwyczajnie nieefektywne, bądź wzmacniały wyłącznie najbardziej uprzywilejowane grupy, pozostawiając najliczniejszą warstwę społeczną, czyli chłopów na marginesie. WuDi postanowił podzielić ziemie cesarstwa pomiędzy swoich 15 synów, potomków formalnie przez niego uznanych. A było ich oczywiście znacznie więcej.
Sima Yan już jako WuDi, urzędnicy i konkubiny…
Niemal natychmiast po śmierci WuDi rozpoczęły się bratobójcze walki o schedę. Ten okres w historii znany jest pod nazwą Rebelii Ośmiu Książąt.
Pięciu Barbarzyńców
Państwo osłabiane rodzinnym konfliktem dynastii Jin stało się celem najazdów organizowanych przez ludy koczownicze zamieszkujące ziemie sąsiadujące z państwem władanym przez Jin od północy. Autorzy kronik tego okresu ukuli dlań termin „Pięciu Barbarzyńców”, do których zaliczani są:
- Xiongnu (lub Hunowie),
- Xianbei,
- Di,
- Qiang i
- Jie
Część z nich zamieszkiwała północne rejony państwa chińskiego jako przesiedleńcy. Pomimo tego, że byli lepiej postrzegani od swoich pobratymców zza granicy, a rządzący wykorzystywali ich siły w operacjach wojskowych, to ich pozycja w społeczeństwie równa była chłopom. Przesiedleńcy, tak jak chłopi, podlegali stałemu wyzyskowi ze strony warstw uprzywilejowanych. A to w oczywisty sposób potęgowało napięcia i wzmacniało poczucie rozgoryczenia. Nic więc dziwnego, że gdy ludy koczownicze najechały Chiny, przesiedleńcy dołączyli do swoich i stanęli przeciwko Chińczykom.
Barbarzyńcy byli znakomitymi łucznikami konnymi, co zręcznie wykorzystywali w walce.
Chiny wcześniej połączone uległy rozbiciu dzielnicowemu. Okres ten nazywany jest Epoką Szesnastu Królestw. Za początek epoki uznaje się powstanie państwa Han Zhao, założonego przez Liu Yuana. Liu Yuan, członek rodu panującego Xiongnu, był zakładnikiem księcia Simy Yinga, syna Sima Yana. Książę uwolnił Liu, licząc na wsparcie jego wojsk w walce przeciwko innemu księciu podczas Rebelii Ośmiu Książąt. Gdy Liu Yuan zgodnie z danym słowem zebrał 50 tysięczna armię, by wespzeć księcia, dowiedział się, że Sima Ying popełnił samobójstwo (do którego został zmuszony). Widząc nadarzającą się okazję, Liu Yuan ogłosił się cesarzem Han, powołując się na swoje rzekome hanowskie pochodzenie. Jego wojska zdobyły Luoyang, a w 316 r. upadł Chang’an. Pozostający przy życiu właściciele ziemscy z dynastii Jin zbiegli na południowy wschód, w okolicę Nankinu, gdzie pozostali do ostatecznego upadku państwa w roku 419.
Północne Wei
Na północy powstawały liczne państwa i państewka ludów koczowniczych, twory o tak chwiejnej i kruchej strukturze, że potrafiły pojawiać się i znikać z map w ciągu jednego dnia. Za główny powód ich niestałości podaje się specyficzny, nieosiadły tryb życia okupantów. Barbarzyńcy z jednej strony nie mieli doświadczenia w budowaniu scentralizowanej administracji, a z drugiej nie byli w stanie zachować typowo koczowniczych warunków życia na terenach zdominowanych przez ludność chińską. Co więcej chińscy chłopi znacznie przewyższali liczebnie niewielkie skupiska plemienne najeźdźców. Z tego względu barbarzyńcy często zwracali się o pomoc do chińskiej kasty urzędniczej poprzedniej dynastii, w celu wprowadzenia na terenach przez nich (barbarzyńców) zajmowanych rządów skupionych na gospodarce rolnej. Wedle prawideł wypracowanych przez Chińczyków.
Innym oczywistym powodem nietrwałości tych państw była przewlekła i zaciekła rywalizacja pomiędzy sąsiadującymi ze sobą plemionami. Wojny prowadzono z ogromną brutalnością, czego rezultatem była całkowita dewastacja ziem okupowanych i wyniszczenie zasobów państwa. Barbarzyńcy prowadzili ze sobą długie, bezwzględne wojny, które często prowadziły do wzajemnej eksterminacji.
Tworem, który zdecydowanie wyróżniał się na tle północnych królestw, był kraj założony przez lud Tuoba: Północne Wei. Korzystając z rad i zaangażowania chińskich urzędników, Tuoba nie rozdzielili podbitych obszarów między plemiona, lecz stworzyli scentralizowaną administrację opartą na gospodarce rolnej. Rzeczywisty wzrost ich znaczenia przypada na czas po upadku Wcześniejszego Qin: agresywnego państwa założonego przez Tybetańczyków, które upadło po przegranym konflikcie ze Wschodnim Jin.
Epoka rozbicia to moment zwiększonych wpływów buddyzmu. Podczas panowania cesarzy Północnego Wei, buddyzm przez pewien okres zdobył pozycję oficjalnej religii. Na zdjęciu wnętrze groty z Jaskini Mogao, znanej również jako Jaskinia Tysiąca Buddów.
Do 439 roku Tuoba rozszerzyli swoje panowanie na całe północne Chiny wchodząc w konflikty z sąsiadami m.in. z Awarami, rozszerzając granice swego terytorium dalej na południe. Bezdyskusyjny sukces tej dynastii należy przypisać kolaboracji właścicieli ziemskich z okupantami. To za ich radą Tuoba byli w stanie zręcznie wykorzystywać masy chłopskie i kontynuować system feudalnego wyzysku, będąc w swoich poczynaniach bardziej rygorystycznymi niż rodzime, chińskie dynastie. Jednocześnie, postępowała sinizacja elity rządzącej Tuoba. W pewnym momencie ustanowiono nowe dekrety, wedle których nakazano arystokracji przyjmować chińskie nazwiska, zakazano mówienia w ojczystym języku i noszenia tradycyjnej odzieży.
Intensywna polityka sinizacji wywołała sprzeciw wśród bardziej konserwatywnej części ludu Tuoba. W latach 523-525 wzniecono powstanie wojskowe, które rozgrywało się równoległe z powstaniem chłopskim. W efekcie tych zawirowań nastąpił podział Wei na dwie części: wschodnią i zachodnią. Na obu tych ziemiach realna władza została skupiona w rękach generałów i dygnitarzy, którzy z czasem przemianowali Wschodnie Wei na Północne Qi, oraz Zachodnie Wei na Północne Zhou.
Dynastia Sui
W 577 roku Północne Qi zostaje podbite przez Zhou. Było to krótkotrwałe zwycięstwo, ponieważ już trzy lata później cały ród panujący Północnego Zhou został brutalnie wymordowany przez Yang Jiana, jednego z generałów Północnego Zhou. Yang ustanawia nową dynastię Sui, a po podbiciu południa tworzy nowe, zjednoczone Chiny.
Pomimo swojej nietrwałości, dynastia Sui (przede wszystkim za rządów Yang Jiana, którzy przybrał tytuł Wen Ti), to czas wyczekiwanej stabilizacji, tak potrzebnej w tym regionie. Decyzją nowego władcy zbudowano spichlerze, gdzie magazynowano nadwyżki zbiorów. Podjęto próby przywrócenia scentralizowanego systemu rządów, zdemobilizowano armię. Ożywiono produkcję rolną poprzez system „wyrównania ziemi”, który przewidywał rozdanie pomiędzy chłopów państwowej, bądź bezpańskiej, leżącej odłogiem ziemi. W zamian chłopi płacili podatki i wykonywali roboty przymusowe, które nie były już tak uciążliwe jak podczas panowania Północnych Dynastii.
Rozpoczęto proces konstrukcji kanałów rzecznych, usprawniając transport śródlądowy.
W efekcie nastąpiła szybka rewitalizacja gospodarki, a Chiny odzyskały utraconą przed wiekami pozycję lidera w regionie. Wznowiono politykę ekspansji, ponownie podporządkowując Wietnam Północny. Powrócono do handlu z sąsiadami, a na dwór cesarski przyjeżdżali wysłannicy z innych państw, aby złożyć władcy trybut. Ten krótki okres dobrobytu zakończył się wraz z zamordowaniem Yang Jiana przez swojego syna Yang Di, w 604 roku.
Yang Di nie cechował się zapobiegliwością swojego ojca. Z jego rozkazu rozpoczęto liczne przedsięwzięcia budowlane: wybudowano nowy, kunsztownie zdobiony pałac w Luoyangu, przedłużono Wielki Mur i kontynuowano poszerzanie i rozbudowę kanałów. Władcę postrzegano jako chciwego i pysznego, męczącego lud swoimi zachciankami. Yang Di wprowadził roboty przymusowe pod groźbą ciężkich kar, angażując do wycieńczającej pracy ogromne rzesze ludzi. W rezultacie prędko roztrwonił zasoby i bogactwa zgromadzone przez swojego ojca.
Reputacji władcy nie sprzyjał fakt, że Yang Di lubił obnosić się ze swoim przepychem i luksusem. Podczas pierwszej przeprawy statkiem przez nowo utworzony kanał zabrał ze sobą cały dwór. Dodatkowo z tej okazji wybudowano ok. 40 pałaców na obu brzegach rzeki, a żywność rekwirowano i transportowano z odległości 500 li w głąb po obu stronach kanału.
Los dynastii przypieczętowały trzy przegrane kampanie przeciwko królestwu Koguryo, władającemu ziemiami na Półwyspie Koreańskim. Kraj ubożał, a atmosfera przewlekłej frustracji wśród społeczeństwa zaowocowała licznymi powstaniami chłopskimi. Cesarz porzucił tron i zbiegł na południe, gdzie do końca swoich dni miał oddawać się swoim ulubionym czynnościom: rozpuście i pijaństwu. Generałowie ponownie rozpoczęli walkę o władzę, a Chiny po raz kolejny pogrążyły się w destabilizacji i anarchii.
Tekst: Milena Świeboda
Źródła zdjęć:
- https://zhuanlan.zhihu.com/p/347351412
- https://www.buddhistdoor.org/sc/news/花1000多年開鑿的莫高窟究竟有多龐大為何會獲得藝術寶庫的美名-
- https://www.chinahighlights.com/map/ancient-china-map/sui-dynasty-map.htm
- http://www.chuanjiaoban.com/article.php?id=11901
Źródła: „Historia Chin” Autor: Witold Rodziński
Powered by the Echo RSS Plugin by CodeRevolution.